کهکشان چیست ؟

دانشمندان به توده های بزرگی از ستاره ها که به دلیل نیروی جاذبه کنار هم قرار دارندن کهکشان (Galaxy) می گوید.شاید بدانید در تقسیم بندی کهکشان ها، آنها را درسه دسته مختلف قرار می دهند که عبارتند از مارپیچی (Spiral)، بیضوی (Elliptical) و بی قاعده (Irregular). وجه نام گذاری آنها طبیعتا" به آنگونه که این کهکشانها از بیرون دیده می شوند باز می گردد.برخلاف تصور بسیاری از ما کهکشان راه شیری (MilkWay) یعنی جایی که زمین و منظومه شمسی جزوی از آن هست بصورت یک روبان نیست، بلکه از نوع مارپیچی می باشد. هنگامی که از بیرون به کهکشان راه شیری نگاه می کنید ممکن است آنرا بعنوان توده ای از ابر و یا غبار تعبیر کنید اما آن چیزی نیست جز تعداد غیرقابل شمارش از ستاره ها که برای چشم قابل رویت نیستند.راه شیری را تقریبا" می توان مسطح در نظر گرفت که تنها قسمت مرکزی این کهکشان کمی برآمدگی دارد. قطر این کهکشان چیزی حدود 120 هزار سال نوری بوده و اگر ابرهای پیچی اطراف آنرا هم در نظر بگیریم این قطر می تواند به 300 هزار سال نوری هم برسد.فاصله خورشید ما از مرکز کهکشان راه شیری چیزی حدود 30 هزار سال نوری میباشد و برآوردها نشان می دهد که حدود 400 بیلیون ستاره در کهکشان ما وجود دارد. برای درک عظمت هستی همین بس که تا کنون برآورد دانشمندان از تعداد کهکشان هایی که وجود دارد به عددی حدود 120 بیلیون میرسد.

قسمتهای اصلی کهکشان ما

در قسمت مرکزی یک هسته برآمده وجود دارد که به آن Bluge گفته میشود. تراکم جرمی ستاره ها در این محدوده بسیار بالا می باشد و سن ستاره هایی که در این قسمت قرار دارد به بیش از 10 بیلیون سال میرسد.دیسک (Disk) قسمت تقریبا" مسطحی است شامل تعداد زیادی ستاره و اجرام آسمانی که همراه کهکشان حرکت می کند. خورشید و منظومه شمسی نیز در همین قسمت از کهکشان راه شیری قرار دارند که در هر 250 میلیون سال یکبار به دور هسته مرکزی کهکشان راه شیری گردش می کنند. اغلب اجرامی که در این قسمت قرار دارند جوان بوده و سن آنها از حدود یک میلیون سال به بالا می باشد.اطراف دیسک قسمتهایی بنام هاله (Halo) قرار دارد که شکل گیری آن به اوایل پیدایش کهکشان راه شیری بر می گردد شاید چیزی حدود 10 تا 15 بیلیون سال پیش. علاوه بر اجرام موجود در این قسمت، توده هایی از گازهای بسیار گرم و یونیزه شده نیز در هاله کهکشان راه شیری موجود هست. مطالعاتی که در باره کل جرم کلی کهکشان ما را احاطه کرده اند.راه شیری دارای استحکاماتی از کلسیم است.کهکشان راه شیری و باقی جهان ما نیز مانند شیر، سرشار از کلسیم - ماده مستحکم کننده استخوانها - است. در حقیقت بنابر تحقیقات جدید، جهان هستی 50 درصد بیش از چیزی که سابق بر این تصور میشد کلسیم دارد. کلسیم یک فلز نرم و پنجمین عنصر فراوان بر روی پوسته زمین است. ترکیب بدن موجودات زنده به خاطر تاثیر شیمیایی آن بر انقباض و انبساط ماهیچه ها، بافت دندانها و استخوانها، انعقاد خون، تعادل مایعات در سلولها، تنظیم ضربان قلب و فرایندهای دیگر به آن وابسته است. انفجارات ستاره های عظیم مقدار فراوانی از عناصر سنگین را به بیرون و در فضا پرتاب میکند. قطعات سازنده ستاره های جدید، سیارات و زندگی، در آخرین دقایق انفجار این ابرنو اختران یا supernova آزاد میشود. آهن که ماده کمکی سازنده گلبولهای قرمز خون و کلسیم که مستحکم کننده بافت استخوانی بدن ما هستند، از اتمهای حاصل از این فورانهای شدید ساخته شده اند. جسم ستاره واری که از چنین انفجاری به بیرون رانده میشود به گازهای داغ چرخانی که کهکشانها را احاطه کرده اندف مبدل میشود. اتمهای کلسیم موجود در گازهای داغ، طول موج خاصی از اشعه ایکس را منتشر میکنند که این تشعشعات با دستگاههای موجود بر رصدخانه اشعه ایکس XMM-Newton آژانس فضایی اروپا (ESA) قابل پیگیری است. جل دوپلا (Jelle de Plaa) یکی از محققین انستیتوی تحقیقات فضایی هلند میگوید: "مقدار تشعشعات ایکس در این طول موج خاص، با مقدار واقعی کلسیم نسبت مستقیم دارد" دوپلا و همکارانش برای اندازه گیری مقدار کلسیم به مطالعه خوشه های کهکشانی Cluster دور از یکدیگر – که دارای 20 تا 30 درصد جسم قابل رویت باشند- پرداخته اند. دوپلا در اینباره گفته است: "مقدار زیادی از محصولات ابر نواختری موجود در خوشه ها به شکل گازهای داغ در می آیند. این خوشه ها از بسیاری جهات شهرهای بزرگ کیهان هستند." این محققین مقدار مواد به دست آمده در مدلهای فرضی انفجار ابرنو اختران را با اندازه گیریهای انجام شده توسط رصدخانه XMM-Newton از 22 کهکشان مقایسه کردند. مقادیر مشاهده شده هفت عنصر - اکسیژن، نئون، سیلیکون، گوگرد، آرگون، آهن و نیکل - با پیش بینیهای تئوری مطابقت داشتند، اما در مورد کلسیم چنین نبود. به گفته دوپلا: "از آنجایی که ما اندازه گیری های خود را بررسی کرده و هیچ خطایی درآن مشاهده نکردیم، چنین نتیجه گرفتیم که در محاسبات ابر نواختر مدل (فرضی)، وفور کلسیم از ابتدا دست کم گرفته شده است. انفجار ابر نو اختران یا Supernova در هر گوشه کیهان رخ میدهد، اما تاثیر آن میتواند بر روی کره زمین احساس شود. "دوپلا افزود: "اگر براستی انواع خاصی از ابرنو اختران وجود دارند که کلسیم بیشتری تولید میکنند، به این معنا خواهد بود که باید در جهان کلسیم بیشتری از آنچه در محاسبات تئوریک به دست آمده، وجود داشته باشد." و همچنین این مسئله تنها در مورد خوشه های کهکشانی صدق نمیکند، بلکه بر منظومه شمسی ما و هرچه در آن زندگی میکند هم موثر است، زیرا همه ما تقریبا از یک مجموعه مشابه مواد حاصل از ابر نو اختران ساخته شده ایم."

 

نوشته شده در یکشنبه 88/8/10ساعت 7:55 عصر توسط امین آراسته و عماد شیخ انصاری نظرات ( ) | |